آی‌سینما: در حالی که حبیب ایل‌بیگی درست یک هفته پیش از جشنواره فجر، درباره ممیزی‌های مربوط به استعمال دخانیت در فیلم‌ها هشدار داده بود؛ امروز معاون اجتماعی وزیر بهداشت نیز آمار قابل توجهی را در این‌باره اعلام کرده که بر اساس آن، طی سه دهه گذشته مردان چهار برابر و زنان 10 برابر بیشتر در فیلم‌ها دخانیت مصرف کرده‌اند. به همین بهانه با اکبر نبوی عضو شورای پروانه ساخت گفت و گو کردیم که معتقد است 95 درصد این موارد بدون ضرورت دراماتیک اتفاق می‌افتد.
حبیب ایل‌بیگی معاون ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی، یک هفته پیش از شروع سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر، «سیگار» را مهمترین مشکل و ممیزی فیلم‌های جشنواره دانسته و در این‌باره گفته بود: «یکی از اصلاحاتی که باید آن را فریاد کرد، مشکل کشیدن سیگار در فیلم‌هاست. به طوری که این مسئله مهمترین مشکلی است که امسال در فیلم‌های جشنواره داشته‌ایم و تلاش کرده‌ایم بخش عمده‌ای از آن را تعدیل کنیم اما متأسفانه بعضی فیلم‌ها در این زمینه مشکل اساسی دارند.»
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش از برخورد جدی با فیلم‌هایی خبر داده بود که صحنه‌های مکرری از کشیدن سیگار را نمایش می‌دهند و بیشتر اصلاحیات فیلم‌ها را مربوط به همین صحنه‌ها دانسته بود.
امروز معاون اجتماعی وزیر بهداشت و درمان نیز در جلسه ستاد مبارزه با دخانیات در وزارت بهداشت، از بررسی و تحلیل محتوای 300 فیلم برتر طی سه دهه گذشته خبر داده که نتیجه این تحقیق، افزایش نمایش مصرف دخانیات در فیلم‌ها به صورت صعودی را نشان می‌دهد.
به گفته، محمدهادی ایازی در فرایند این تحقیق، هر سال 10 فیلم برتر، ارزیایی و تحلیل محتوا شده است: «این بررسی نشان داد که میزان استعمال دخانیات در فیلم‌های ایرانی در دهه دوم نسبت به دهه اول در بازیگران مرد، 2 برابر و در بازیگران زن چهار برابر بیشتر شده و در دهه سوم، نسبت به دهه اول در مورد بازیگران مرد، چهار برابر و در بازیگران زن، 10 برابر بیشتر شده است.»
ایازی در بخش دیگری از صحبت‌هایش از انتقال نتایج این بررسی به رئیس سازمان سینمایی نیز سخن گفته است: «نگرانی وزارت بهداشت این است که این مساله در دهه چهارم نسبت به گذشته به مراتب بدتر شود. این موضوع را به آقای ایوبی، رئیس سازمان سینمایی کشور انتقال دادیم و از او خواستیم که ممنوعیت مصرف مواد دخانی را در فیلم های سینمایی در پروانه هایی که از این پس صادر می شود، اعمال کنند.»
آن‌طور که معاون وزیر بهداشت می‌گوید، حجت‌الله ایوبی نیز در این‌باره قول مساعد داده: «رئیس سازمان سینمایی کشور قول داد که این مساله را از این پس، رعایت کنند و قرار است موضوع مورد نظر را طی جلسه آینده‌اش با تهیه‌کنندگان و تولیدکنندگان فیلم‌های سینمایی، گوشزد کنند.»
با توجه به این‌که این جلسه به ریاست وزیر بهداشت نیز برگزار می‌شود، ایازی از انتقال جداگانه این موضوع به علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز خبر داده: « از وزیر ارشاد نیز خواستیم که قلیان و سیگار در فیلم‌های سینمایی طوری نشان داده نشود که ترغیب و تبلیغ مصرف دخانیات محسوب شود.»
در نهایت، با در نظر گرفتن نامه‌ای که ستاد مبارزه با استعمال دخانیات به عوامل سریال پربیننده «شهرزاد» در پایان فصل یک این سریال نوشته بود، می‌توان گفت از زمستان سال گذشته تا کنون ماجرای استعمال دخانیات در آثار تصویری حاشیه‌هایی به مراتب بیشتر از قبل داشته است.
95 درصد صحنه‌های مصرف دخانیات ضرورت دراماتیک ندارد!
ظاهرا ماجرای حساسیت درمورد استعمال دخانیات، می‌تواند به اعمال سخت‌گیری‌های بیشتر در مرحله ساخت و تولید فیلم‌ها در دهه‌های گذشته نیز مرتبط باشد و تنها در مرحله نمایش نیست که باید به این موارد توجه شود، بخصوص که پس از ساخت فیلم‌ها دست فیلمساز و مراجع قانونی برای اصلاح یک اثر بسته‌تر است و موارد بسیاری پیش می‌آید که اصلاح آن، ممکن است به کلیت اثر آسیب برساند. به همین بهانه با اکبر نبوی عضو شورای پروانه ساخت گفت و گو کردیم تا ببینیم آیا این شورا دخالتی در این زمینه می‌کند یا نه.
نبوی در گفت و گو با آی‌سینما، با اشاره به این‌که درفرم و آیین‌نامه شورای پروانه ساخت به بحث استعمال دخانیات اشاره شده است، می‌گوید: «به نظرم بهتر است این موضوع را از کارگردانان و تهیه‌کنندگان فیلم‌ها بپرسید، در واقع یک زمانی اقتضای درام است که ایجاب می‌کند یک شخصیت، چه در نقش اول و چه نقش دهم در چنین موقعیتی قرار بگیرد و شورای پروانه ساخت هم به خوبی این موضوع را درک می‌کند. اما واقعیت این است که در بسیاری از موارد فیلمساز بسیار غیرمنطقی و غیر دراماتیک مدام سیگار به دست شخصیت‌هایش می‌دهد.»
نبوی صحبت‌هایش را این‌طور ادامه می‌دهد: «ما هم به این موضوع حساسیم اما در واقع این تهیه‌کننده و بخصوص کارگردان است که باید به این موضوعات حساس باشند و آنها را رعایت کنند. چرا خود فیلم‌سازان درباره سلامت جامعه احساس مسئولیت نمی‌کنند؟ چرا این‌قدر بدون ضرورت به ترویج دخانیات کمک می‌کنند؟ زمانی هست که کارگردان می‌گوید برای معرفی شخصیتش به مخاطب، به چنین موقعیتی احتیاج دارد و در این موارد شورا نیز درک می‌کند و با فیلمساز همکاری می‌کند؛ اما بالغ بر 95 درصد و شاید بیشتر در فیلم‌ها صحنه‌هایی وجود دارد که استعمال دخانیات در آنها هیچ ضرورت دراماتیکی ندارد.»
او در پاسخ به این‌که چقدر به استعمال دخانیات در متن فیلمنامهها اشاره می‌شود تا شورای پروانه ساخت بتواند بر آن نظارت داشته باشد، می‌گوید: «مواردی در فیلمنامهها هست که چنین چیزی وجود دارد و مشخص است. اگر هم در فیلمنامه مشخص باشد که شخصیتی سیگار می‌کشد ما تذکر می‌دهیم که باید از نمایش چنین چیزی پرهیز شود و این تذکر ثبت می‌شود و فقط در مواردی سکوت می‌کنیم که آن ضرورت دراماتیک وجود داشته باشد که چنین ضرورتی هم در بیشتر مواقع واقعا وجود ندارد.»
این عضو شورای پروانه ساخت، در پاسخ به سوال دیگری درباره این‌که در نهایت خروجی فیلم‌ها نسبت به استعمال دخانیات، چقدر با آن‌چه در شورای پروانه ساخت تصور می‌شده، مطابقت دارد؟ می‌گوید: «در واقع من ارزیابی و تحلیلی در این‌باره ندارم، فکر می‌کنم در این‌خصوص آن دوستانی که در هر دو شورا هستند (که دو عضو این شرایط را دارند)، می‌توانند نظر بدهند. اما بر اساس حدس و گمان می‌توانم بگویم برخی فیلم‌سازان رعایت می‌کنند و برخی هم هستند که نه تنها رعایت نمی‌کنند بلکه این موضوع را یک جور پز برای خودشان می‌دانند، یا اصلا فکر می‌کنند که چرا باید گوش کنیم؟»
نبوی معتقد است، درباره مصرف دخانیات در فیلم‌ها باید از کارگردانان و تهیه‌کنندگان سوال شود و ادامه می‌دهد: «اصلا بر فرض محال شورای پروانه ساخت یا شورای پروانه نمایشی وجود نداشته باشد، مسئولیت خود کارگردانان و تهیه‌کنندگان چه می‌شود؟ آیا نسبت به سلامت جامعه هیچ حساسیتی ندارند؟ ما در حال تولید و عرضه یک کالای فرهنگی هستیم نباید نسبت به چیزی که در جامعه ترویج می‌کنیم حساس باشیم؟ حتی یک محصول غذایی نیز اگر به بهداشت و استانداردهای تولید توجه نکرده باشد باید به موسسه استاندارد توضیح بدهد و البته موسسه استاندارد هم باید در آن مورد توضیح بدهد. می‌خواهم بگویم ما به سهم خودمان در این‌باره تلاش می‌کنیم ولی مسئولیت در واقع متوجه کارگردانان و تهیه‌کنندگان است.»
9413
