آی سینما: برنامه سینمایی «هفت» جمعه شب با موضوع فیلم‌های اجتماعی در سینمای ایران به روی آنتن رفت. هومن سیدی و دکتر سید محسن فاطمی روان شناس و استاد دانشگاه به عنوان مهمان حضور یافتند و به بیان نظرات خود در مورد سینمای اجتماعی در ایران پرداختند. در قسمت دوم این برنامه هم که به مستندهای اجتماعی می‌پرداخت، یاسر عرب و حسین شمقدری بیشتر حرف‌های حاشیه‌ای زدند.

در ابتدای برنامه بهروز افخمی مجری و سردبیر «هفت» با بیان این‌که اخیرا برخی از بچه‌های هفت هشت ساله به این برنامه علاقمند شده اند، از فروش استثنایی فیلم‌های سینمای ایران تمجید و فروش فیلم‌های «ناردون» و «فروشنده» را فوق العاده عنوان کرد. افخمی همچنین از فروش 100 میلیارد تومانی سینمای ایران در سال 95 خبر داد و ابراز امیدورای کرد تا پایان سال نزدیک به 30 میلیون نفر به تماشای فیلم‌های ایرانی بنشینند.

بعد از پخش ویدیویی از مراسم تشیع پیکر زنده یاد داود رشیدی، بهروز افخمی مجددا روبروی دوربین قرار گرفت به انتقاد از پاپاراتزی‌ها پرداخت و اعلام کرد  از گفته‌های مهران غفوریان در برنامه گذشته «هفت»، مونتاژی در فضای مجازی پخش شده که گویا منظور غفوریان از فیلمی که بعد از رقصیدن در آن گریه کرده ،‌ «ناردون» بوده در حالی که منظور غفوریان فیلم دیگری بوده است. افخمی این گونه رفتار را یک تقلب کثیف عنوان کرد که تنها مختص پاپاراتزی‌های ایرانی است.

بعد از گفته‌های افخمی، میزگرد بررسی سینمای اجتماعی ایران، با حضور هومن سیدی کارگردان و دکتر محسن فاطمی روان شناس و استاد دانشگاه آغاز شد. در ابتدای این بخش هومن سیدی، از  «جدایی نادر از سیمین» اصغر فرهادی به عنوان تنها فیلم اجتماعی سینمای ایران را که بر او و جامعه تاثیر گذاشته نام برد: «من معتقدم در سال های اخیر تنها فیلمی که بر حیات اجتماعی من تاثیر گذاشته، «جدایی نادر از سیمین» بوده است. این آمار سوای من شاید درباره 10 الی 15 فیلم درست باشد که توانسته اند بر مخاطب خود تاثیر بگذارند.همواره این توپ در زمین فیلمساز بوده که باید به این مسئله پاسخ دهد. من خودم در این زمینه نکته دارم. فیلم تلخ با سیاه نما متفاوت است. این نامردی فیلمساز است که بخاطر یک جایزه، بستری را فراهم می کند که کشور خود را کریه و زشت نشان دهد.»

بعد از گفته‌های سیدی،‌نوبت به دکتر محسن فاطمی رسید تا نظرات خود را درباره سینمای اجتماعی ایران بیان کند. این روان‌شناس در مورد واژه سینمای اجتماعی گفت: «وقتی از اجتماعی بودن فیلم ها سخن می گوییم ابتدا باید مشخص کنیم چه نوع فیلم ها را مدنظر داریم؟ همه فیلم ها به نوعی اجتماعی هستند چون سینما اجتماعی است. اما برخی فیلم ها از نوعی جریان اجتماعی حرف می زنند و برخی نیز به روابط اجتماعی می پردازند. اینکه فیلمی اجتماعی نیست اساسا وجود ندارد. خیلی از فیلم ها هستند که نوعی روان پریشی در جنبه فردی و عمومیت بخشی آن در جامعه یا نوعی خودباختگی یا تقلیدگرایی از نوعی فیلم های اجتماعی جشنواره پسند برای کسب یک جایزه خارجی را دنبال می کنند اما برخی فیلم ها در کنار عناصر درون فردی خود، به دنبال تاثیرگذاری درست بر مخاطب خود نیز هستند. کیارستمی و فرهادی در سینمای خود بسیار موفق بوده اند اما تقلید نابجا و صرف از آنها اشتباه است. باید بررسی شود تا چه اندازه فیلمساز متاثر از جریان های اجتماعی یا همراه با این جریان ها، به تقویت آنها کمک می کند؟»

در ادامه این بحث هومن سیدی به نکته جالبی اشاره کرد و گفت که برخی از فیلمسازان امروز از جمله خود او چوب کارگردانانی را می‌خورند که به سمت فیلم‌های سیاه نما روی آورند و به همین دلیل مسئولان نسبت به برخی از فیلمنامه‌ها بد گمان شده‌اند: «درست است که فیلم های اجتماعی به قصد جشنواره ها تولید می شوند اما برخی از این ها واقعا فیلم هستند. نظیر فیلم های فرهادی که بسیار دیدنی هستند. ولی ما در این عرصه چوب دیگر فیلمسازان را می خوریم و همه را با یک چوب می رانند. من برای فیلمی مثل «سیزده» باید 6 ماه بجنگم تا اثبات کنم من را مثل دیگران نبینید. من به دنبال نمایش یک معضل اجتماعی هستم، ارائه راه حل کار من نیست چون من دکتر نیستم اما پاک کردن راه حل ساده ترین مسئله است. ما باید جرات داشته باشیم و درباره این مسائل خودمان حرف بزنیم. در یکی از اکران های خارجی یکی از مخاطبان با تعجب از من پرسید مگر شما در ایران متالیکا گوش می دهید؟ مگر کافه دارید؟ این مسئله من را به گریه واداشت. گفتم درباره ایران چه تصوری کرده اید؟ چنین تصویری از ایران دارند. اصلاح این تصویر اصلا غلط نیست.»

در ادامه این موضوع بهروز افخمی به یکی از گفته‌های علی معلم در مورد «فیلم ابد و یک روز» اشاره کرد. معلم درباره این فیلم گفته بود «زنگ پایان سینمای اجتماعی سیاه نما جشنواره ای زده شده، چون «ابد و یک روز» اوج این جنس سینما بود و بهتر از این نمی شود.»

این گفته افخمی با واکنش هومن سیدی مواجه شد. سیدی درباره ادعای علی معلم درباره پایان سینمای اجتماعی با فیلم «ابد و یک روز» گفت: «به نظرم این حرف شوخی است. چون امروز موفقیت های آقای فرهادی در جهان برای بسیاری انگیزه تلاش بیشتر در این مسیر می شود. و من با این بخش حرف آقای معلم مخالفم و حتما فیلمی بهتر از «ابد و یک روز» ساخته خواهد شد.»

با پایان این بخش از برنامه «هفت» حسین شمقدری و یاسر عرب به عنوان مستند ساز به بررسی وضعیت مستند اجتماعی در سینمای ایران پرداختند. حسین شمقدری پسر جواد شمقدری رییس سابق سازمان سینمایی در این بخش از برنامه «هفت» به انتقاد از وضعیت فرهنگی در دولت یازدهم پرداخت و در رابطه با این موضوع گفت: «هرچند در سینمای مستند کمتر با مشکل ممیزی و تنگ نظری روبرو بودیم، اما در سال های اخیر شاهد توقیف دو مستند «من روحانی هستم» درباره آقای روحانی و «ظهور بسیار نزدیک است» که در آن محمود احمدی نژاد را به عنوان یکی از یاران امام زمان نشان داده بود، هستیم.»

شمقدری که از بهروز افخمی لقب مستندساز حکومتی را دریافت کرد، در باره این موضوع گفت: «آقای افخمی شما به من می گویید حکومتی هستم اما همه مستندسازان این کشور با پول نفت و حکومت فیلم می سازند. فرق ما این است که ما مدافع این نظام هستیم، اما آنها با پول این کشور علیه آن فیلم می سازند. امکان ندارد جشنواره های خارجی فیلم های ما را قبول کنند. کسی که از رهبری دفاع می کند و حجاب برای او ارزش است و راهکارش در همه فیلم ها بازگشت به اصل نظام است و به «فتنه» اعتقاد دارد، هرگز در جشنواره های خارجی پذیرفته نخواهد شد.»

شمقدری در ادامه ادعای عجیبی را مطرح کرد و درباره خود و مستند «میراث آلبرتا» گفت:« برخی از مردم وقتی من را در خیابان می‌بینند می‌گویند تو همان کارگردان میراث آلبرتا هستی! حتی چند روز پیش، در میدان آزادی، پلیس به من دستور توقف داد و من می‌خواستم ابتدا فرار کنم اما وقتی که ایستادم پلیس آمد به من گفت تو که مستند میراث آلبرتا را می‌سازی بیا در مورد عدم اقتدار پلیس هم فیلمی را جلوی دوربین ببر!»

شمقدری در پایان با انتقاد از بازیگری که چادر و حجاب را به سخره گرفته است، درباره مستندهایی که همفکران او می‌سازند اما به هیچ یک از جشنواره‌های بین المللی راه نمی‌یاند، گفت: «عقبه یک فیلمساز بسیار مهم است. اگر فیلمسازان ما درباره مدافعان حرم، فتنه 88 و این نظام فیلم بسازند، آن وقت این اجازه را هم خواهند داشت که به عنوان یک منتقد دلسوز درباره بسیاری از خطوط قرمز دیگر نیز فیلم بسازند.امکان ندارد جشنواره های خارجی فیلم های ما را قبول کنند. کسی که از رهبری دفاع می کند و حجاب برای او ارزش است و راهکارش در همه فیلم ها بازگشت به اصل نظام است و به «فتنه» اعتقاد دارد، هرگز در جشنواره های خارجی پذیرفته نخواهد شد.»

در ادامه افخمی با لحنی کنایه‌آمیز به حسین شمقدری گفت: «اگر سه قسمت «میراث آلبرتا» را خوب تدوین کنید و تبدیل به فیلم سینمایی کنید و اسم‌تان را از تیتراژ آن حذف کنید، حتما در جشنواره های خارجی جایزه می گیرد.»

یاسر عرب هم که به عنوان مستند ساز به این برنامه آمده بود،‌با بیان این‌که حسین شمقدری آقازاده‌ای است که به سینما وارد شده است،‌در مورد پخش مستندها در رسانه ملی گفت:« من البته اعتقادی به دوگانگی مردم و مسئولین یا اپوزیسیون و پوزیسیون ندارم. مخاطب اصلی فیلم های من مردم هستند و به نظرم نمایش تلویزیونی آنها می تواند تاثیرگذار باشد.»

9412