آی سینما- محمدصادق شایسته: برای فیلمسازن ایرانی اولین تجربه کارگردانی بسیار تعیین کننده است. از آن جهت که نتیجه نهایی اولین فیلم چه در جذب مخاطب عام و چه در جذب نگاه مثبت منتقدان و صاحب نظران سینما می تواند مسیرهای کاملا متفاوتی را پیش روی فیلمساز تازه به میدان آمده قرار دهد. آن ها که فیلم هایشان می فروشد فرصت این را پیدا می کنند، حداقل برای یک فیلم دیگر هم شده فرصت کارگردانی پیدا کنند و آن ها که فیلم های تامل برانگیز می‌سازند هم با حمایت رسانه ها و منتقدان جریانی برایشان به وجود می آید که برای پیشرفت بیشتر در کارهای بعدی شان امکان ساخت فیلم و جذب تهیه کننده و سرمایه گذار را داشته باشند.

در خصوص خوب یا بد بودن ساختار و ماهیت فیلم ها متر و معیارها کمی نسبی است اما در زمینه فروش دیگر نسبتی وجود ندارد، فروش، عدد و رقم است و تکلیفش مشخص. امسال تا اینجای کار - و احتمالا تا آخر سال - فیلم «گینس» اولین تجربه سینمایی محسن تنابنده در مقام کارگردان یکی از ده فیلم پرفروش سال سینمای ایران است. کمدی تنابنده تا اینجا فقط توانسته فروش بسیار خوبی به عنوان یک فیلم اولی داشته باشد وگرنه که در نگاه اکثر منتقدان سینمایی اولین تجربه تنابنده فاقد هر گونه ارزش سینمایی برای جای گرفتن در لیست بهترین های سینمای ایران حداقل در ژانر کمدی است. اما به بهانه حضور «گینس» در جدول پرفروش ترین های سینمای ایران در سال 94 به سراغ این موضوع رفتیم که در پانزده سال اخیر اولین تجربه کارگردانی کدام فیلمسازان ایرانی در بین ده فیلم پرفروش سال قرار گرفته و سرنوشت آن کارگردان پس از موفقیت نسبی یا فوق العاده اش در اولین تجربه به چه شکل رقم خورده است.

سال 80

در این سال هیچ کدام از فیلم اولی های سینمای ایران در بین ده فیلم پرفروش سال قرار نداشتند و کم تجربه ترین کارگردان لیست پرفروش های این سال رضا کریمی است که دومین فیلمش پس از «عشق+2» با نام «هزاران زن مثل من» در رتبه دهم این جدول قرار داشت.

سال 81

منیژه حکمت که در دهه هفتاد از موفق ترین مدیران برنامه ریز و دستیاران کارگردان سینمای ایران بود سال 1379 اولین فیلم خود «زندان زنان» را می سازد اما دو سال پس از ساخت در نوبت اکران قرار می گیرد. این فیلم پرحاشیه که برای اولین بار به شکلی مستقل به موضوع شرایط زندان زنان می پرداخت در سالی ساخته شد که دو کارگردان زن سرشناس دیگر سینمای ایران یعنی رخشان بنی اعتماد و تهمینه میلانی دو فیلم «زیر پوست شهر» و «نیمه پنهان» را ساخته بودند و سه نفری آن سال را تبدیل به یکی از معدود سال های درخشان فیلمسازان زن سینمای ایران کردند. هر چند که دو فیلم حکمت و میلانی به دلیل موضوع داستانشان با حاشیه های بسیار زیادی مواجه شدند. با این حال زمان اکران زندان زنان در سال 81 این فیلم توانست رتبه پنجمین فیلم پرفروش سال را پس از فیلم های «کلاه قرمزی و سروناز»، «نان و عشق و موتور هزار»، «دختر شیرینی فروش» و «من ترانه پانزده سال دارم» به دست آورد. حکمت پس از این فیلم دو فیلم دیگر به نام های «سه زن» و «لالایی» را ساخت که هیچکدام نتوانستند موفقیت فیلم اولش را تکرار کنند. حکمت یک دهه ای می شود به تهیه کنندگی روی آورده و کارگردانی را رها کرده است.

سال 82

«عروس خوشقدم» اولین تجربه کارگردانی کاظم راست گفتار در تابستان 1382 روی پرده رفت. این فیلم کمدی که بازیگرانی چون ماهایا پطروسیان، محمدرضا شریفی نیا، پارسا پیروزفر، امین حیایی، چنگیز وثوقی، فرهاد آییش و حسام نواب صفوی در آن حضور داشتند پس از «توکیو بدون توقف» دومین فیلم پرفروش سال لقب گرفت و مسیر فیلمسازی را برای راست گفتار هموار کرد. البته پس از «عروس خوشقدم» او به سراغ ساخت فیلم «نقاب» رفت که در زمان خود حاشیه های زیادی پیرامونش شکل گرفت و باعث شد راست گفتار بلافاصله از ورود به سینمای جدی پشیمان شود و در ادامه مسیر کارگردانی اش تا امروز فیلم های تجاری و عامه پسندی چون «پسر تهرانی»، «داماد خوشقدم» و «زنان ونوسی، مردان مریخی» را بسازد که همه فیلم های نسبتا پرفروشی بودند.

سال 83

هر چند اولین تجربه کارگردانی آرش معیریان به نام «کما» در رده سوم پرفروش ترین فیلم های سینمای ایران در سال 83 قرار گرفت اما این فیلم تاثیر شگفتی در روند ساخت آثار کمدی در سینمای ایران گذاشت. پس از این فیلم و موفقیت زوج محمد رضا گلزار و امین حیایی موج جدیدی در ساخت فیلم های کمدی ایران به وجود آمد که تا پیش از آن وجود نداشت. خیلی ها «کما» را فیلم کالت موج کمدی عامه پسند که در ادامه با آثار خودش و دیگران تبدیل به موج کمدی های سخیف شد می دانند. موجی که تا امروز یقه سینمای ایران را گرفته است. معیریان پس از موفقیت «کما» مسیرش را به همان شکل ادامه داد و نتیجه اش فیلم هایی چون «شارلاتان»، «چپ دست»، «شیر و عسل»، «داماد خجالتی» و این اواخر «کالسکه» و «ساعت شلوغی» شد. البته هر سال موفقیت او در فروش کمتر و کمتر شده و چندین سال است که اثر پرفروشی از او روی پرده نرفته. در همین سال دو کارگردان اولی دیگر هم در لیست ده فیلم پرفروش سال قرار دارند. اولی حمید نعمت الله است که با ساخت فیلم «بوتیک» خود را به عنوان یکی از خوش ذوق ترین کارگردانان آینده سینمای ایران معرفی کرد. محمد رضا گلزار در این فیلم تنها بازی منتقد پسند و متفاوت خود را ارائه داد. نعمت الله پس از بوتیک خیلی لاک پشت وار مسیر کارگردانی اش را ادامه و در بیش از یک دهه ای که از ساخت اولین فیلمش می گذرد تنها دو فیلم «بی پولی» و «آرایش غلیظ» را در سینما کارگردانی کرد که اولی بسیار موفق و دومی نسبتا موفق بود. سومین کارگردان فیلم اولی سال 83 هم ابراهیم شیبانی بود. کارگردانی که اولین فیلمش «زهر عسل» را در 23 سالگی کارگردانی کرد تا یکی از جوان ترین کارگردانان تاریخ سینمای ایران لقب بگیرد. در «زهر عسل» سه سوپر استار امروز سینمای ایران گلزار، مهناز افشار و شهاب حسینی حضور داشتند. فیلم هم داستانی عشقی-جنایی داشت. شیبانی بعد از این فیلم دو فیلم «صحنه جرم ورود ممنوع» و «هیچ کجا، هیچ کس» را ساخت که هیچکدام آثار موفقی نبودند.

سال 84

همچون سال 80 هیچ کدام از کارگردان اولی ها در بین ده فیلم پرفروش سال سهمی نداشتند و کم تجربه ترین کارگردان لیست ده تایی های این سال آرش معیریان بود که دومین فیلمش «شارلاتان» توانست رده سوم پرفروش ترین فیلم سال را به دست آورد.

سال 85

در این سال یکی از بهترین کارگردانان تلویزیونی به سینما آمد و برای اولین پشت دوربین یک فیلم سینمایی قرار گرفت. حسن فتحی برخلاف رویه اش در تلویزیون اولین فیلم سینمایی اش را در ژانر کمدی ساخت. یکی از مهم ترین اتفاقات «ازدواج به سبک ایرانی» بازگشت سعید کنگرانی به بازیگری پس از سال ها ممنوع الکاری بود که البته طلسم این ممنوعیت فقط یک بار با همین فیلم ترک برداشت و پس از آن کنگرانی باز هم اجازه بازی کردن به دست نیاورد. به لطف اکران فیلم در اکران دوم نوروز توانست فروش خوبی به دست آورد. فتحی برخلاف انتظار اصلا نتوانست در سینما موفقیت تلویزیونی اش را تکرار کند. ساخت تنها سه فیلم در این سال ها که یکی اکران نشده(یک روز دیگر) و دو فیلم که فروش متوسطی داشتند(کیفر و پستچی سه بار در نمی زند) کارنامه چندان درخشانی برای حسن فتحی با آن سابقه موفق تلویزیونی اش نیست.

ادامه دارد...

9411