معین منصوری‌نژاد- آسینما: در چند روز گذشته خبر اکران عمومی فیلم «ارغوان» آخرین ساخته امید بنکدار و کیوان علی‌محمدی از اوایل مهرماه منتشر شد. فیلم «ارغوان» برای اولین بار در جشنواره سی و سوم فیلم فجر به اکران درآمد و با واکنش‌های متفاوتی مواجه شد. امید بنکدار یکی از دو کارگردان این فیلم در گفت‌وگو با آی سینما درباره مسائل مرتبط با این فیلم و اکران آن صحبت‌های جالبی دارد.
فیلم «ارغوان» برای اولین بار در جشنواره سال گذشته به نمایش درآمد، باعث شد که برخی از منتقدان و مخاطبان سینمای شما نتیجه‌گیری کنند که تغییری در مسیر فیلم‌سازی شما به وجود آمده است و برخلاف کارهای قبلی‌تان کمی از فرم دور شده‌اید و بیشتر به سمت سینمای قصه‌گو میل پیداکرده‌اید، این قضیه صحت دارد؟ آیا شما می‌خواهید برای ساخت فیلم جدیدتان همین شیوه را ادامه دهید؟ فیلم جدیدتان نیز بیشتر روی داستان‌پردازی تأکید دارد؟
من نمی‌توانم در مورد همه فیلم‌سازان حرف بزنم اما تجربه‌ای که خودم و کیوان به‌عنوان فیلم‌ساز داریم و تصور می‌کنم در مورد بسیاری دیگر عمومیت داشته باشد این است که فیلم‌سازان هم مانند همه هنرمندان دیگر با برنامه‌ریزی درازمدت و از پیش تعیین‌شده فیلم نمی‌سازند و به خاطر تغییر یا استمرار یک استراتژی ساختاری، سراغ قصه‌ای نمی‌روند و فیلم‌نامه ای نمی‌نویسند. فیلم‌ساز بر اساس شرایط پیرامون و حال و هوای شخصی‌اش دست به نگارش یا انتخاب متنی می‌زند و پس از آن اگر ابروباد و مه و خورشید و فلک همراهی کنند آن را به تولید می‌رساند. ارغوان هم از این قاعده جدا نیست. تولد ارغوان زاییده آشنایی ما با علی‌اکبر حیدری و اسیر شدن ما در جادوی داستان کوتاه او بود که به نگارش فیلم‌نامه مشترک و ساخت فیلم ارغوان منجر شد. ساختار فیلم هم به تبعیت از فضای کلی قصه و با برداشت از نقاشی‌های ویلهم هامرس هوی طراحی شد و دکوپاژ فیلم با استراتژی استفاده از سه سطح پیش‌زمینه پس‌زمینه و میانه و حرکات موازی دوربین طراحی و اجرا شد و حالا اگر این به نظر شما یا همکارانتان نشانه دور شدن ما از فرم است، نگاه و تحلیل شماست که بسیار هم قابل‌احترام است. ضمن آن‌که ما هرگز فرم گرا بودن را به‌عنوان ویژگی یا حسن خود تلقی نکرده‌ایم. هر فیلمی حتی سینمایی که به فیلمفارسی شناخته می‌شود صاحب فرم است. منتهی فرم آن فیلم‌ها به خاطر تکرار و آشنا بودنش دیگر به چشم نمی‌آید و به‌نوعی به جریان رایج و غالب و جاافتاده تبدیل می‌شود و درحالی‌که فیلم‌هایی که فرم‌های دیگری را پیشنهاد می‌کنند به فیلم‌های فرمالیستی یا روشنفکری (به معنای کنایی و تحقیرآمیز آن) متهم می‌شوند.
دو فیلم قبلی ما هم مانند ارغوان داستان دارند و به‌رغم رویکرد تجربی‌شان کاراکتر و رویداد و سرانجام دارند منتهی به شکل مدرنی روایت‌شده‌اند. شاید ارغوان به‌این‌علت قصه‌گو تر به نظر برسد که از یک متن ادبی نشأت گرفته و روایت در آن به نسبت دو فیلم قبلی پیچیدگی کمتری دارد. برای فیلم بعدی باید بعد از ساخته‌شدن و دیدن آن حرف زد و قضاوت کرد، فقط می‌توانم این نکته را اضافه کنم که اگر از نگاه بیرون تغییر یا تنوعی در روند فیلم‌سازی ما ایجادشده، من از این نگاه استقبال می‌کنم و آن را به معنای عدم تکرار فیلم‌ساز در دایره مؤلفه های آشنای خودش تلقی می‌کنم.
تجربه کار با تلویزیون این را نشان می‌دهد که کارگردانان سینما وقتی به سمت تلویزیون می‌روند خیلی وسوسه می‌شوند که دوباره این تجربه را به‌دست بیاورند، اما شما بعد از سریال «حیرانی» که یک تجربه خاص در تلویزیون به‌حساب می‌آمد، دیگر سمت تلویزیون نیامدید؟ علت آن چیست؟
علت این است که تولید سریال حیرانی خاطره خوشی برای ما به همراه نداشت. تصور می‌کنم مدیران و تصمیم‌گیرندگان در تلویزیون بیش ازآن‌که به تولیدات تازه و تنوع و گسترش حق انتخاب مخاطب علاقه‌مند باشند به شعار دادن در مورد این مقولات علاقه‌مندند و وقتی پای عمل به میان می‌آید هزار و یک نگرانی و محافظه‌کاری و ترس از دست دادن میز و مقام گریبان گیر می‌شود و تن دادن به تجربه‌ها و پیشنهادت تازه را بر‌نمی‌تابند و نتیجه چیزی نیست جز قهر کردن تماشاگر ایرانی از تلویزیون ایرانی و سرازیر شدن هزار و یک سریال رنگارنگ ترکی و کلمبیایی و کره‌ای به خانه‌های ایرانی. شما تهیه‌کننده ای که دغدغه کیفیت داشته باشد و بتواند از تلویزیون بودجه برای کار کیفی بگیرد به ما معرفی کنید تا ما از همین فردا کار بعدی خود را در تلویزیون پیش‌تولید کنیم. بعد از حیرانی ما با یک تهیه‌کننده فرهنگی روی طراحی پلات و فیلم‌نامه یک مجموعه تلویزیونی کارکردیم. جلسات متعدد گذاشتیم، نگارش دوازده قسمت و پلات سی قسمت بعدی را به اتمام رساندیم و نزدیک یک سال روی این پروژه وقت گذاشتیم. نتیجه چه بود؟ اعلام توقف پروژه به خاطر محدودیت‌های مالی سازمان و دلسرد شدن تهیه‌کننده از این‌همه دوندگی بی‌نتیجه.
در همه‌کارهای شما بازیگران شناخته‌شده ای حاضر به ایفای نقش می‌شوند، ازآنجایی‌که شما برای ساخت فیلم‌هایتان خیلی هزینه نمی‌کنید، چگونه بازیگران برای بازی در فیلم‌های شما اشتیاق نشان می‌دهند؟
ترجیح می‌دهم به‌جای اشتیاق نشان دادن از فعل حمایت کردن استفاده کنم چون به‌راستی اگر حمایت دوستان بازیگر و گروه ثابت پشت‌صحنه نبود من و کیوان هرگز امکان ساخت هیچ فیلمی نداشتیم. این شانس ماست و محبت دوستان بازیگر و عوامل پشت دوربین به ما و البته لطف خدا برای تحمل دشواری‌های تولید فیلم فرهنگی و مستقل برای فیلم‌سازانی که در عرصه تنگ سود و سرمایه به فرهنگ فکر می‌کنند. گروهی از این بازیگران از دوستان خوب ما هستند که رابطه صمیمانه‌ای باهم داریم و در طول این سالیان این دوستی به یک همکاری هم منجر شده اما تعداد دیگری از بازیگران که باهم سابقه دوستی نداشتیم، کسانی بودند که برای انجام تجربه‌های تازه و فرار از تکرار کلیشه‌ها در سینمای بدنه و دیده شدن گستره مهجور و پنهان توانایی هایشان حاضر به همکاری با ما شدند و امروز در دایره دوستان عزیز ما هستند.
به جز برادران کوئن، داردن و واچوفسکی که برادر هستند، هر زوج کارگردانی که باهم ساخت فیلم را شروع می‌کنند از یک جایی به بعد، احساس می‌کند که باید از یکدیگر جدا شوند و به‌صورت مستقل کارهای هنری خود را پیگیری کنند، آیا این قضیه به ذهن شما و آقای علی‌محمدی خطور کرده است؟
شاید این پاسخم تکراری باشد اما چاره‌ای جز بازگفتنش ندارم. همکاری من و کیوان علی محمدی استمرار یک رابطه دوستانه و آموزش مشترک است. ما باهم سینما را آموختیم و دچارش شدیم و به‌واسطه علایق و سلایق مشترکمان وقتی ساخت فیلم کوتاه را شروع کردیم هم به‌طور مشترک پشت دوربین قرار گرفتیم. شاید به‌ضرورت یا تفنن، تجربه‌های هنری منفردی را تجربه کرده باشیم یا در آینده تجربه کنیم ولی فیلم‌سازی برای ما از روز اول کار مشترکی معنا شده که تاکنون به شکل مستقل آن فکر نکرده‌ایم.
فیلم «ارغوان» قرار است به‌زودی اکران شود. با چه شرایطی به نمایش عمومی درمی‌آید؟
قرارداد پخش فیلم ارغوان با دفتر پخش نیمروز بسته‌شده و فیلم قرار است در گروه سینمایی اکران عمومی بگیرد. زمان تقریبی آن اوایل فصل پاییز است و تاریخ دقیق اکران و سرگروه و سینماهای نمایش داده بعدتر مشخص و اعلام خواهد شد.
حال و هوای فیلم جدیدتان که قرار است آن را بسازید، چگونه است؟ و از چه زمانی وارد مراحل پیش‌تولید می‌شوید؟
تنها چیزی که می‌توانم بگویم این است که نام پروژه بعدی ما «هم‌نام» است و تا زمان شروع پیش‌تولید رسمی بهتر است درباره‌اش چیزی نگوییم!
9412
