آیدا تدین- آی سینما: در حالی که کم‌تر از یک هفته به برگزاری هشتاد و نهمین مراسم اهدای جوایز اسکار و تنها یک روز به رای‌گیری نهایی بهترین فیلم خارجی زبان باقی مانده (21 فوریه)، گمانه‌زنی‌ها درباره سرنوشت برنده این رشته بالا گرفته است. بسیاری از تحلیلگران فصل جوایز و کارشناسان سینما این روزها درگیر این پرسش اساسی هستند که آیا اعضای آکادمی به وجدان‌شان متعهد می‌مانند و با تماشای هر پنج اثری که به فهرست نهایی نامزدها راه یافته‌اند، به بهترین فیلم خارجی زبان سال رای خواهند داد یا تنها با رای دادن به یک فیلم - «فروشنده» اصغر فرهادی - درصدد انتشار بیانیه‌ای سیاسی برخواهند آمد؟
عموما رسم بر این است که اعضای آکادمی در رای‌گیری رشته خارجی زبان شرکت نکنند، مگر تمام فیلم‌هایی را که به فهرست نهایی نامزدها راه یافته‌اند، تماشا کرده باشند. با این که آکادمی با ارسال لینک‌هایی امکان تماشای هر پنج نامزد را برای اعضای خود فراهم می‌کند، اما سیستم رای‌گیری در این رشته بر مبنای اعتماد و تکیه بر وجدان شخصی رای‌دهندگان عمل می‌کند.
هیچ‌یک از اعضا ملزم به شرکت در رای‌گیری این رشته نیستند، اما امسال در اتفاقی کم سابقه ممکن است دلیلی متفاوت برای رای دادن وجود داشته باشد. همانطور که سه فیلم از میان پنج نامزد مستند کوتاه بر پیامدهای جنگ داخلی سوریه متمرکز هستند و در رشته مستند بلند نیز، «آتش در دریا» با مضمونی مشابه درباره پناهجویان به تصویر کشیده است.
اصغر فرهادی کارگردان ایرانی در سال 2012، برای فیلم «جدایی» جایزه اسکار را با خود به خانه برد و فیلم اخیرش - «فروشنده» - نیز دومین نامزدی اسکار را برایش به ارمغان آورده است. در حال حاضر، «فروشنده» که امتیاز پخش آن در امریکای شمالی در انحصار کمپانی «کوهن مدیا» است، در بیش از 65 سالن سینما روی پرده رفته و تا پایان روز یکشنبه، احتمالا به فروشی بیش از یک میلیون دلار دست می‌یابد. در هفته‌های اخیر، فرهادی رسما اعلام کرد به خاطر فرمان اجرایی دونالد ترامپ مبنی بر منع ورود شهروندان هفت کشور عمدتا مسلمان از جمله ایران به خاک امریکا، از شرکت در مراسم اسکار هشتاد و نهم انصراف داده است.
به هر حال، موج اعتراضات عمومی و نگرانی‌های مقامات امریکا به جایی رسید که دادگاه‌های این کشور حکم توقف اجرای فرمان ترامپ را صادر کردند، هرچند که او همچنان بر اجرای فرمانی جدید اصرار می‌ورزد. در این فاصله، آشوب ناشی از چنین فرمانی خشم بسیاری را در رابطه با سفر به امریکا و شرکت در مراسم اسکار برانگیخت. ترانه علیدوستی بازیگر ایرانی «فروشنده» با انتشار پستی در صفحه توییتر خود اعتراضش را نسبت به این سیاست جدید با اعلام انصراف از شرکت در مراسم اسکار ابراز کرد و حکم ترامپ را حرکتی نژادپرستانه در برخورد با مردم ایران دانست. این اعتراض واکنش بسیاری در رسانه های جهان داشت.
حالا که فرمان اجرایی ترامپ متوقف شده است، شماری از شرکت‌کنندگان مسلمان برای دریافت ویزا و حضور در مراسم اسکار اقدام کرده‌اند. از جمله کسانی که در روزهای آینده به لس آنجلس می‌روند، رائد صالح و خالد کاتب، اعضای نیروی امداد سوری هستند که در مستند کوتاه «کلاه سفیدها» (The White Helmets) حضور دارند و همچنین، بهار پارسی بازیگر ایرانی‌تباری که در فیلم سوئد «مردی به نام اوه» - یکی از رقبای فرهادی در رشته خارجی زبان - ایفای نقش کرده است، در مراسم اسکار شرکت خواهد کرد. «حالا کامل» سوریه‌ای از گروه سازندگان مستند کوتاه «وطنی: میهن من» نیز در مراسم 26 فوریه حضور خواهد داشت.
هفته گذشته، شهردار لندن اعلام کرد در حرکتی معترضانه به فرمان اجرایی ترامپ، فیلم «فروشنده» در شب مراسم اسکار، در میدان ترافالگار برای عموم مردم به نمایش درمی‌آید. فرهادی در واکنش به این تصمیم، گردهمایی تماشاگران «فروشنده» در یکی از میادین معروف لندن را «نماد همبستگی علیه تفرقه و جداافکنی مردم» توصیف کرد.
فرهادی همچنان تصمیم دارد در مراسم حاضر نشود، با این حال، قبل و بعد از مهمانی شام آکادمی، با چهار رقیب خود در رشته خارجی زبان شامل مارن آده کارگردان «تونی اردمان»، هانس هولم کارگردان «مردی به نام اوه»، مارتین زندولیت سازنده «سرزمین من» و بنتلی دین و مارتین باتلر گروه کارگردانی «تانا»، مکالماتی داشته است. هر پنج فیلمساز درباره آماده کردن نوعی بیانیه مشترک برای شب اسکار با یکدیگر حرف زده‌اند.
با کنار کشیدن از حضور در مراسم اسکار، موضع سیاسی فرهادی تاثیری بسزا بر پوشش رسانه‌ای اخبار مربوط به «فروشنده» داشته و به تعبیر عده‌ای، مزیتی ناعادلانه به شمار می‌رود چرا که فیلم فرهادی تنها فیلمی است که همه درباره‌اش حرف می‌زنند. راد لوری فیلمساز در توییترش نوشت: «احتمال دارد فرمان اجرایی دونالد ترامپ مبنی‌بر منع ورود شهروندان هفت کشور مسلمان، مانع حضور اصغر فرهادی نامزد رشته خارجی زبان در مراسم اسکار شود. موافقم که رای دادن به او ضرورت دارد.»
تام برنارد عضو هیات مدیره و یکی از موسسان کمپانی «سونی پیکچرز کلاسیکز» در گفت‌وگو با «ددلاین» تاکید کرده است: «منصفانه نیست کسی بنویسد رای به اصغر، رای به مخالفت با ترامپ است.» نیازی به گفتن نیست که برنارد نگران جمع کردن رای برای دو نامزد خودش شامل «تونی اردمان» و «سرزمین من» است.
فارغ از سیاست، «فروشنده» توانسته در جلب نظر منتقدان و تماشاگران موفق عمل کند و حتی جایزه بهترین بازیگر مرد جشنواره کن را به خود اختصاص دهد. چارلز کوهن رییس کمپانی پخش «کوهن مدیا» که پخش نامزدهای دوره‌های گذشته اسکار از جمله «موستانگ» و «تیمبوکتو» را در کارنامه خود دارد، در اقدامی هوشمندانه نسخه‌ای از فیلم را پیش از عید «شکرگزاری» برای تمام رای‌دهندگان آکادمی ارسال کرده است.
او در توضیح این تصمیم به «ایندیوایر» گفته: «می‌خواهیم که افراد این فیلم را ببیند، ما حامی فیلم و کارگردانش هستیم و تصورمان این است که خیلی‌ها این فیلم را دیده‌اند و به هر دلیل، واکنش‌شان مثبت بوده، صرف‌نظر از هر گونه مناقشه و جنجالی که بعد از اکران فیلم به راه افتاده است.»
کوهن همچنین اظهارنظر رییس «سونی» درباره «فروشنده» را «دست و پا زدن‌های نومیدانه در تلاش برای توجیه چیزی که در واقع، هیچ پایه و اساسی ندارد» توصیف کرده است. کوهن می‌گوید: «آکادمی متشکل از اعضایی است که با جدیت تمام به فیلم‌ها رای می‌دهند، که هنر را برای آن‌چه که هست محترم می‌شمارند ... آنها همچنان حق دارند هر طور خودشان صلاح می‌دانند رای بدهند. ما آشکارا در حمایت از فیلم سکوت پیشه کرده‌ایم؛ می‌خواهیم که فیلم بر اساس ارزش‌های خودش داوری شود. اعضای آکادمی نه تنها به فیلمی که ندیده‌اند یا نظرشان را جلب نکرده، رای نمی‌دهند، بلکه حتی بدون در نظر گرفتن ارزش‌های هنری، به هیچ فیلمی به دلایل صرفا سیاسی رای نخواهند داد. چیزی که همه ما به آن واکنش نشان دادیم این است که هنرمندان باید در بیان خودشان آزاد باشند، آزادانه سفر کنند و بتوانند اثری را که برایش سخت زحمت کشیده‌اند، در هر کشور یا مراسمی عرضه کنند. خود فیلم است که باید مورد داوری قرار بگیرد، نه فرمان اجرای ترامپ.»
حدس زدن این نکته بخت تا چه اندازه با فیلم فرهادی یار بوده، کاری دشوار است؛ چه بسا نمایش «فروشنده» در این مقطع از تاریخ، عده بیش‌تری را به تماشای آن ترغیب کرده باشد. حتی نمی‌توان به طور دقیق حدس زد چند درصد از رای‌دهندگان با هدف ارسال پیام اعتراض به ترامپ، به این فیلم رای خواهند داد. چنین ماجراهایی هر سال پیش می‌آید. افکار عمومی در این مورد تاثیری بسزا دارد، چنان‌که بیشتر اوقات رای‌‌های اسکار بازتاب‌دهنده تصویری است که آکادمی می‌خواهد از هالیوود در برابر دنیا به نمایش بگذارد. و امسال هم از این قاعده مستثنی نخواهد بود.
منبع: ایندیوایر
9414
