کارن شاه نظرف کارگردان، فیلمنامه‌نویس، تهیه‌کننده و رمان‌نویس روسی یکی از مهمانان ویژه جشنواره جهانی فیلم فجر است. شاه نظرف می‌گوید ادبیات بهترین سوژه‌ها و متنوع‌ترین موضوعات را می‌تواند در اختیار سینما قرار دهد. فیلمساز 65 ساله به مقایسه سینمای حال حاضر روسیه و پیش از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی پرداخت. به عقیده شاه نظرف، علی رغم افزایش علاقه مردم روسیه سینما رفتن، تولیدات سینمای روسیه هم به لحاظ کیفی و هم کمی افت کرده‌اند و سینمای معناگرای آن دوران از دست رفته است.

شاه نظرف متولد ۱۹۵۲ در کراسنودار است. او در دانشکده کارگردانی دولتی سینمای روسیه (گراسیموف) کارگردانی فیلم و تلویزیون را از ایگور تالانکین آموخت و در سال ۱۹۷۵ فارغ التحصیل شد. شاه نظرف از سال ۱۹۷۶ تا امروز یکی از کارگردانان کمپانی فیلمسازی موس فیلم بوده است. او در سال ۱۹۸۷ مدیر هنری استودیوی خلاق استارت موس فیلم شد.

او فرزند گئورگی شاه نظرف سیاستمدار روس است. فیلمساز 65 ساله در گفت‌وگو با ستاد خبری جشنواره سی و ششم نحوه ورودش به دنیای سینما را شرح می‌دهد: «برای جوانی که در اتحاد جماهیر شوروی بزرگ شده این اتفاقی عادی است. من در مدرسه معروف سینما به نام ویگلک درس خواندم. بعد از تمام شدن دوران متوسطه وارد این مدرسه سینمایی شدم، سپس دانشگاه در رشته کارگردانی درس خواندم. پس از تحصیلات کارم را در سینما با دستیاری کارگردانی آغاز کردم. پس از مدتی خودم به فیلمسازی روی آوردم. تا الان بیست فیلم ساخته‌ام.»

«اتاق شماره شش» و «ببر سفید» از جمله ساخته‌های شاه نظرف هستند که نماینده روسیه در بخش اسکار بهترین فیلم خارجی زبان بوده‌اند. اولی بر اساس یکی از آثار آنتون چخوف است، چرا که کارگردان باسابقه روسی عقیده دارد: «به نظرم اقتباس ادبی برای سینما راه درستی است.» شاه نظرف در ادامه توضیح می‌دهد: «مسئله‌ای که اهمیت دارد روش و شکل هنری برای به تصویر درآوردن اثر ادبی است و این که روح و ذات ادبیات را بتوانید القا کنید و به تصویر درآورید. این نکته بسیار سختی است. از سوی دیگر ادبیات بهترین سوژه‌ها و متنوع‌ترین موضوعات را می‌تواند به سینما بدهد.»

یکی از مشهورترین فیلم‌های شاه نظرف «قاتل تزار» است. او در این فیلم با مالکوم مک‌داول بازیگر سرشناس انگلیسی همکاری کرده است. «قاتل تزار» اولین بار در سال 1991 در جشنواره فیلم کن به نمایش درآمد. شاه نظرف همچنین داستان همکاری‌اش با مک‌داول را تعریف می‌کند: «همکاری با مک‌داول خیلی اتفاقی پیش آمد. کار تولید را شروع کرده بودیم. فیلم در دهه ۱۹۹۰ ساخته شد. من فکر نمی‌کردم بازیگری بریتانیایی حاضر باشد در فیلم من بازی کند. ابدا تصور نمی‌کردم نقش را به این خوبی بازی کند و نتیجه بدهد. با تهیه‌کننده‌ای انگلیسی آشنا شدم که ابراز تمایل به همکاری کرد. من بودجه داشتم و نیازی به سرمایه‌گذاری نداشتم. وقتی او ابراز تمایل کرد تا همکاری کند ازش پرسیدم بازیگری انگلیسی می‌شناسد که مایل به همکاری باشد. مالکوم مک‌داول ستاره بزرگی بود و دستمزد بالایی هم داشت.»

شاه نظرف ضمن به یاد آوردن این خاطره تاکید می‌کند: «ابدا فکر نمی‌کردم بپذیرد، اما او ابراز تمایل کرد. به همین خاطر به سوئیس سفر کردم. مک‌داول در سوئیس مشغول فیلمبرداری بود. از من فیلمنامه را خواست. فیلمنامه را نداشتم. من ۴۰ دقیقه با انگلیسی شکسته‌بسته فیلمنامه را برایش تعریف کردم. مک‌داول گوش داد، اما من متوجه نمی‌شدم حرف‌های من را به انگلیسی می‌فهمد. وقتی حرفم تمام شد پذیرفت. سه ماه بعد کار را در روسیه شروع کردیم. اصلا حضور مک‌داول شبیه به معجزه بود. او دستمزد پایینی هم دریافت کرد.»

او همچنین سینمای امروز روسیه را این‌گونه ارزیابی می‌کند: «در حال حاضر مردم به سینمای روسیه علاقه بیشتری نشان می‌دهند، اما در مقایسه با سینمای دوران اتحاد جماهیر شوروی، آن دوران سینما معناگراتر بود و در دنیا شهرت بیشتری داشت. در سال‌های ۱۹۹۰ پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی سینمای روسیه افت کرد و حرف تازه‌ای نداشت. اکنون در مقایسه با زمان اتحاد جماهیر شوروی، تعداد فیلم‌های تولیدشده به‌مراتب کمتر است.»

«قاتل تزار» (۱۹۹۱) به کارگردانی شاه نظرف در بخش کلاسیک‌های مرمت‌شده این دوره جشنواره جهانی فیلم فجر روی پرده می‌رود.

9414